Dış ticarette yüzyılı aşkın süredir aktif olarak kullanılan bir ödeme yöntemi olan akreditif hem zaman içerisinde değişime uğrayarak alternatif yapıları bünyesine katmış, hem de ihracatçı ve ithalatçıların değişen taleplerine karşılık verecek şekilde çeşitlenmiştir.
Bugün için internet ortamında yer alan kaynaklarda akreditif çeşitleri ile pek çok ilgili yazı bulunmaktadır.
İlginç bir şekilde bu yazıların bir çoğu birbirinin kopyasıdır.
Biz ise bugünkü yazımızda biraz farklı bir yol izleyip, basit ve anlaşılır biçimde akreditif çeşitlerini inceleyeceğiz.
Yapısal Olarak Akreditif Çeşitleri Nelerdir?
Akreditifler yapısal olarak ikiye ayrılırlar. Bunlardan birinci grup ticari akreditifleri oluşturur iken; ikinci grup ise teminat akreditiflerini oluşturur.
Ticari Akreditifler (Commercial Letters of Credit)
İhracat ve ithalat işlemlerinde kullanılan akreditif çeşitleridir. İngilizcesi commercial letters of credit olup, bu akreditif yönteminde ihracatçılar yapmış oldukları uygun evrak ibrazına karşı doğrudan amir bankadan ödeme almaktadırlar.
Teminat Akreditifleri (Standby Letters of Credit)
Teminat akreditifleri teminat mektupları ile aynı mantık içerisinde çalışmaktadır. İngilizcesi Standby Letters of Credit olarak ifade edilir. Teminat akreditifleri ihracat ve ithalat işlemleri haricinde diğer pek çok alanda da kullanılabilmektedirler.
Taraflara Sağladığı Güvence Açısından Akreditif Çeşitleri Nelerdir?
Taraflara sağladığı güvence açısından akreditifler temel olarak ikiye ayrılmaktadırlar. Geri dönülebilir akreditifler ve geri dönülemez akreditifler.
Geri Dönülebilir Akreditifler (Kabili Rücu Akreditifler ) (Revocable Letters of Credit )
Amir bankanın lehtardan onay almaksızın akreditif şartları üzerinde değişiklik yapabilme yetkisine sahip olduğu akreditif çeşididir. Eski dilde Kabili Rücu Akreditifler olarak geçer. İngilizcesi ise Revocable Letters of Credit olarak tanımlanır. Oluşturduğu riskler göz önüne alınarak güncel akreditif kurallarından çıkarılmıştır.
Geri Dönülemez Akreditifler (Gayri Kabili Rücu Akreditifler ) (Irrevocable Letters of Credit
Amir banka bir kez akreditifi açtıktan sonra akreditif şartlarını lehtardan onay almadan değiştiremiyor ise bu tarz akreditiflere geri dönülemez akreditif denilmektedir. Eski dilde Gayri Kabili Rücu Akreditifler olarak geçer. İngilizcesi ise Irrevocable Letters of Credit olarak tanımlanır.
Ödemeden Sorumlu Olan Banka Açısından Akreditifler Nelerdir?
Akreditif işlemlerinde lehtara karşı şarta bağlı geri dönülemez ödeme yükümlülüğüne giren iki farklı banka vardır. Bunlar amir banka ve varsa teyit bankasıdır.
Teyitli Akreditifler (Confirmed Letters of Credit ):
Teyitli akreditifler, ihbar bankasının akreditifi lehtara ihbar ederken amir bankanın talimatına dayanarak kendi teyidini eklediği ve böylece amir bankanın yükümlülüğünü yerine getirmediği durumda teyit bankası olarak lehtara ödeme yapacağına dair kendisini de sorumluluk altına aldığı akreditif türü olarak tanımlanabilir. İngilizcesi Confirmed Letters of Credit olarak kullanılmaktadır.
Teyitsiz Akreditifler (Unconfirmed Letters of Credit )
İhbar bankasının ödeme konusunda herhangi bir sorumluluğunun olmadığı akreditif türüne teyitsiz akreditif denilmektedir.İhbar bankasının ödemeye dair bu sorumsuzluğu UCP 600’de aşağıdaki şekilde ifade edilmektedir.
Teyit bankası olmayan bir ihbar bankası akreditifi ve herhangi bir değişikliği ibraz karşılama veya iştira etme yükümlülüğü olmaksızın ihbar eder.
Ödeme Şekli Açısından Akreditifler:
Güncel akreditif kuralları akreditif altında kullanılabilecek dört farklı ödeme şekli tanımlamıştır.
Akreditif kurallarına göre bir akreditif belgelerin ibrazında ödeme (sight payment), vadeli ödeme (deferred payment), poliçe kabulü (acceptance) veya iştira (negotiation) yöntemlerinden hangisi ile kullanımda olduğunu belirtmelidir.
Akreditif metinlerini iletmek için kullanılan swift platformu akreditif kurallarının yaptığı tanımlara mixed payments (birden fazla ödeme seçeneğinin kullanıldığı akreditifler) ilavesini yapmıştır.
Buna göre ödeme şekli açısından akreditifler
Vesaik İbrazında Ödemeli Akreditifler (At Sight Payment Letters of Credit):
Akreditifte şart koşulan belgelerin ibraz edilmesi ve bu belgelerin amir banka tarafından uygun bulunması üzerine akreditif bedelinin akreditifte tanımlanan rambursman süreci kapsamında ödendiği akreditifler Vesaik İbrazında Ödemeli Akreditifler olarak sınıflandırılabilir.
Vadeli Akreditifler (Deferred Payment Letters of Credit):
Akreditifte şart koşulan belgelerin ibraz edilmesi ve bu belgelerin amir banka tarafından uygun bulunması üzerine akreditif bedelinin akreditifte öngörülen vadede ödendiği akreditifler Vadeli Akreditif olarak sınıflandırılabilir.
Poliçe Kabulü İle Ödemeli Akreditifler (Acceptance Letters of Credit):
Akreditifte şart koşulan belgelerin ibraz edilmesi ve bu belgelerin amir banka tarafından uygun bulunması üzerine, akreditif bedelinin akreditif metninde şart koşulan poliçenin önce kabul edilip, daha sonra da poliçe vadesinde ödendiği akreditifler Poliçe Kabulü İle Ödemeli Akreditifler olarak adlandırılabilir. Poliçe at sight veya vadeli olabilir.
İştira ile Ödemeli Akreditifler (Negotiation Letters of Credit)
İştira, uygun bir ibraz altında poliçelerin (görevli bankadan başka bir banka üzerine çekilen poliçelerin) ve/veya belgelerin, görevli bankanın ramburse edilmesi gereken banka iş gününde veya daha önce görevli banka tarafından lehtara avans ödeme yapılarak veya avans ödeme yapılacağı kabul edilerek satın alınması anlamına gelir.
İştira ile kullanımda olarak açılan akreditifler ise İştira ile Ödemeli Akreditifler olarak adlandırılmaktadır.
Birden Fazla Ödeme Seçeneğinin Kullanıldığı Akreditifler (Mixed Payment Letters of Credit)
Peşin ödeme başta olmak üzere aynı akreditif altında birden fazla ödemenin bir arada kullanıldığı durumlarda bu tanım kullanılmaktadır.
Üçgen Ticarete Uygun Akreditifler:
Akreditifler genel olarak doğrudan ihracatçı ve ithalatçı firmalar arasında açılmaktadırlar.
Özellikle bazı emtiaların ticaretinde ise aracı firmalar rol almaktadırlar. Bu gibi durumlarda kullanılmak üzere özellik arz eden akreditif uygulamaları geliştirilmiştir.
Transfer Edilebilir Akreditifler (Transferable Letters of Credit)
Transfer edilebilir veya diğer ismi ile devredilebilir akreditifler, aracı ihracatçıların (Birinci Lehtar ) kendi lehlerine açılmış olan akreditifleri, malları temin edecekleri kuruluş veya kuruluşlara (İkinci Lehtar ) devretmelerine olanak sağlayan akreditiflerdir.
Back to Back Akreditifler
Back to Back Akreditifler devredilebilir akreditifler gibi komisyoncuların yer aldığı dış ticaret işlemlerinde kullanılmaktadırlar. Kendisine akreditif açılan lehtar bu akreditifi teminat göstererek bankasına yeni bir akreditif açtırmaktadır. Türkiye’de kullanım alanı oldukça düşüktür.
Akreditif Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri firması olarak 10 yılı aşkın tecrübemiz ile ihracat ve ithalat akreditif işlemlerinizde yanınızdayız. Online Eğitim programlarımız ile ilgili olarak da bizimle iletişime geçebilirsiniz.
İletişim: 0 232 344 0 973