Akreditif en basit şekli ile tanımlandığında ihracat ve ithalat işlemlerinde kullanılan bir ödeme yöntemidir.
Dış ticaret işlemlerinde kullanılan diğer ödeme yöntemleri ise şu şekildedir:
- Açık Hesap veya bir diğer ifade ile mal mukabili ödeme
- Vesaik mukabili ödeme
- Peşin ödeme
- Banka ödeme yükümlülüğü ile ödeme
Akreditif ile ilgili olarak akıldan çıkarılmaması gereken ilk nokta akreditifin bir ödeme yöntemi olduğudur. Akreditife kullanım amacından farklı anlamlar yüklememek gerekmektedir.
Örneğin, peşin ödeme ile ihracat yapan bir firmayı ele alalım. Söz konusu firma ödemesini ihracat öncesinde peşin almaktadır.
İhracat veya ithalat gümrüklemesi aşamasında gerçekleşecek her hangi bir aksaklık yapılan ödeme ile ilgili olmamakta, taraflar aralarındaki anlaşmazlıkları satış sözleşmesinde belirlemiş oldukları yöntemlere göre çözme yoluna gitmektedirler. (Tahkim veya mahkeme gibi)
Aynı şekilde akreditif de tıpkı peşin ödeme yöntemi gibi bir ödeme yöntemi olup, satış sözleşmesi yerine geçmemekte veya tarafların hukuki anlaşmazlıklarının çözüm yolu olarak işlev görmemektedir.
Akreditif Nasıl Tanımlanır?
Yazımızın başında akreditifin bir ödeme yöntemi olduğunu söylemiştik. Söz konusu tanımımızı biraz daha açarak akreditifin şarta bağlı bir ödeme yöntemi olduğunu söyleyebiliriz.
Akreditif işlemlerinde şartları belirleyen ve ödeme garantisi veren kurum ise akreditifi açan bankadır. Biz bu bankaya amir banka diyoruz. İngilizcesi ise Issuing Bank.
Amir banka akreditifi açmak ile akreditif lehtarına şarta bağlı, geri dönülemez ödeme garantisi vermektedir.
Normal bir ticari akreditifte ise lehtar ihracatçı firmadır. Yanı malı satıp, parasını bankadan almak isteyen firma.
Amir bankanın vermiş olduğu geri dönülemez ödeme garantisi eski Türkçe’de gayri kabili rücu olarak adlandırılmaktadır. İngilizcesi irrevocable olan bu terim, akreditif terminolojisinde irrevocable letter of credit olarak adlandırılmaktadır.
Şarta Bağlı, Geri Dönülemez Ödeme Garantisi Nedir?
Akreditifler ile ilk defa çalışacak pek çok kişi akreditifli ödemelerde bankaların vermiş olduğu geri dönülemez ödeme garantisinin ihracatçılara mutlaka ödeme yapılması anlamına geldiğini düşünmektedir.
Oysa ki bankaların vermiş olduğu geri dönülemez ödeme garantisi şarta bağlı olup, söz konusu şartlar akreditif metninde ve akreditif kurallarında yer almaktadır.
İhracatçı firmalar yaptığımız telefon görüşmelerinde akreditifli ödemelerde malların varış limanındaki gümrüğe girdiği anda ödemenin çözülüp, kendilerine yapılması gerektiğini söylemektedirler.
Bu anlayış akreditifi kendi kuralları çerçevesinde işleyen bir ödeme yöntemi olmaktan çıkarıp, tamamen farazi bir alana taşımaktadır.
Maalesef ihracatçılarımız akreditif kurallarından ayrılarak, varsayımlara dayalı yaptıkları işlemlerinde ciddi problemlerle karşılaşılabilmektedir.
Akreditif Kurallarında Akreditif Nasıl Tanımlanmıştır?
Güncel akreditif kurallarında akreditif tanımı aşağıdaki şekilde yapılmaktadır:
Akreditif, adı ve tanımlaması nasıl olursa olsun, amir bankanın uygun bir ibrazı karşılayacağına ilişkin kesin yükümlülüğünü oluşturan dönülemez nitelikte herhangi bir düzenleme anlamına gelir.
UCP 600 – Güncel Uluslararası Akreditif Kuralları
Tanımda dikkat edilirse şarta bağlı ödeme yükümlülüğü adeta gizlenerek yazılmıştır.
Amir bankanın akreditif altında yapacağı ödemenin şartı UCP 600 içerisinde yer alan akreditif tanımında Uygun İbraz altında ifade edilmiştir.
Uygun ibraz, akreditifin şartlarına, bu kuralların uygulanabilir hükümlerine ve uluslararası standart bankacılık uygulamasına uygun bir ibraz anlamına gelir.
UCP 600 – Güncel Uluslararası Akreditif Kuralları
Tüm bu açıklamalardan sonra akreditiflerin şarta bağlı bir ödeme yükümlülüğü olduğunu ve akreditif altında amir bankadan sorunsuz biçimde ödeme alabilmek için amir bankaya ibraz edilecek belgelerin,
- Akreditif şartlarına
- Yürürlükte olan akreditif kurallarına ve
- Uluslararası bankacılık uygulamalarına uygun olması gerekmektedir.
Akreditif Nasıl İşler?
Akreditif işlemleri bankalar tarafından yürütülmektedir. Bankalar akreditif işlemlerini yürürlükteki akreditif kuralları çerçevesinde gerçekleştirmektedirler.
Bankalar akreditif işlemlerinde ödeme yapıp yapmamaya kendilerine ibraz edilen belgeleri inceleyerek karar vermektedirler.
Dolayısı ile akreditif işlemlerinin belgeler üzerinden yürüdüğünü söylememiz gerekmektedir.
Akreditifi açan banka akreditif belgelerinde her hangi bir hata veya eksiklik bulmaz ise bu durumda uygun evrak ibrazına karar verip ödeme yapmakla mükelleftir.
Aksi durumda ödeme akreditif amirinin rezervleri kabul etmesine bağlı olarak yapılabilmektedir.
Akreditif ile Çalışırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Akreditif ile çalışırken pek çok noktaya önem verilmelidir. Biz yazımızın bu kısmında başlıca önemli noktalar üzerinde duracağız.
- Akreditife konu olan dış ticaret işleminin taraflarının basiretli bir tacir olarak hareket ettiğinden emin olunmalıdır.
- Akreditifi açan amir bankanın bulunduğu ülkenin riski göz önüne alınmalıdır.
- Akreditif metninde akreditifin yapısını sakatlayan her hangi bir şart olmadığından emin olunmalıdır.
- Akreditif şartlarında yerine getirilmesi imkansız maddelerin bulunmadığından emin olunmalıdır.
- Ambargo ve yaptırım klozlarına dikkat edilmelidir.
Akreditif Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri firması olarak 10 yılı aşkın tecrübemiz ile ihracat ve ithalat akreditif işlemlerinizde yanınızdayız. Online Eğitim programlarımız ile ilgili olarak da bizimle iletişime geçebilirsiniz.
İletişim: 0 232 344 0 973